Jan Bolesław Góralczyk (1876 - po 1938)
W drodze (Para koni), [1898]
Dar Feliksa Jasieńskiego, 1920
imnk
miniaturka

technika / materiał: gips, odlew polichromowany, drewno, drut metalowy

wymiary: 51x93x41

oznaczenie autorskie: Sygn. na podstawie: J. B. Góralczyk

opis: Jan Góralczyk specjalizował się w rzeźbie animalistycznej. Uczył się w początkowo w lwowskiej Szkole Przemysłu Artystycznego (1892–1896), następnie studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem Alfreda Dauna (1896–1899), a potem jeszcze w Wiedniu, w pracowni Kaspara v. Zumbuscha. Znajomość anatomii zwierząt zdobywał na zajęciach w Akademii Weterynarii we Lwowie. Interesowały go zarówno zwierzęta dzikie, jak i udomowione. Tworzył pojedyncze figury psów, kotów, ptaków, kóz, baranów, koni i wołów, podpatrzonych w różnych sytuacjach i pozach, kompozycje grupowe, a także sceny rodzajowe ukazujące pracę zwierząt (np. Odpoczynek, Woły u pługa).

Przykładem rzeźby rodzajowej jest pełnoplastyczna i wielowidokowa kompozycja W drodze. Przedstawia parę pociągowych koni zaprzężonych do drabiniastego wozu, który uległ wypadkowi na wykrocie i ugrzązł z połamanymi osiami, urwanymi kołami i strzaskanymi bokami. Nie wyprzęgnięte konie stoją cierpliwie przy dyszlu. Dorodniejsza i żywsza klacz przełożyła łeb przez szyję ogiera obserwując otoczenie. Banalna w istocie anegdota nabrała znaczenia, stając się tematem godnym uwiecznienia w rzeźbie, dziedzinie przez wieki zarezerwowanej dla spraw ważnych i wzniosłych. Przedstawiona scena posiada element narracyjności, skłaniając widza do obejrzenia jej ze wszystkich stron, co oznacza, że Góralczyk z powodzeniem wprowadził do swego dzieła wymiar czasu, kategorię z natury obcą sztukom plastycznym. Rzeźba jest w zasadzie realistyczna, ale posiada też cechy impresjonistyczne. Odtwarza incydentalną sytuację i momentalny ruch koni, jest modelowana wrażliwie, wyłaniając się ze zbrużdżonego „rodinowskiego” podłoża, zespolona z nim w dolnej partii. To jedno z nielicznych zachowanych dzieł Jana Góralczyka, artysty niegdyś wysoko cenionego, przyrównywanego do Augusta Gaula (1863–1921), słynnego niemieckiego animalisty. O pracach Góralczyka krytyka pisała, że są „jakby wydarte życiu, wierne w każdym charakterystycznym ruchu, prawdziwe w wyrazie, odczute, rzec by można w psychologii”.

Wacława Milewska



ekspozycja: Galeria Sztuki Polskiej XX wieku,
Gmach Główny, al. 3 Maja 1


klucz: A to Polska właśnie >>>

© 2010 Muzeum Narodowe w Krakowie
design & concept: creator.pl
>