Zbylut Grzywacz (1939-2004)
Opuszczona XI (według Caravaggia), 1980
Zakup od artysty, 1981
imnk
miniaturka

technika / materiał: olej, płótno

wymiary: 139,5x80

oznaczenie autorskie: Sygn. i dat. p.d.: Zbylut 80

opis: Przedstawienie zamykające cykl Opuszczone (1972–1980) należy do najbardziej znanych dzieł Zbyluta Grzywacza, które pełnią rolę podwójnego świadectwa: aktualnie przeżywanego czasu oraz ludzkiego losu w ogóle. Wrażliwość na ludzkie cierpienie skłoniła twórcę do ponownego, po cyklach Orantki, UtrwaloneLalki, podjęcia tematu „losu kobiety” – jednego z najważniejszych w jego twórczości. Artysta sięga do historii biblijnej jawnogrzesznicy Marii Magdaleny i często trawestując znane dzieła mistrzów europejskiego malarstwa (Grünewald, Caravaggio), oddaje dwoisty charakter naszej kondycji rozpiętej pomiędzy biologią i duchowością, dobrem i złem, wzlotem i upadkiem. Miejscem większości dramatycznych scen, nawiązujących do ikonografii pasyjnej (Ukrzyżowanie, Opłakiwanie), jest obojętna i anonimowa ulica, co dodatkowo podkreśla podtytuł jednej z wersji – Przechodzimy obok (Opuszczona VI). Również sposób przedstawienia przez artystę realiów prowokuje krytyczną ocenę społecznej i politycznej rzeczywistości PRL-u. W Opuszczonej XI jest to zielona ławka stojąca na spękanym bruku oraz kostium współczesnej Magdaleny – czerwona mini spódnica, tanie sandały i tandetny lakier na paznokciach u stóp. Dobitny realizm tej części obrazu służy wyrazistej konfrontacji przeciwstawnych sobie rzeczywistości: brutalnej i bolesnej codzienności z ewangelicznym mitem, okrucieństwa pospolitej cielesności z mistyką, przywołaną za pomocą zacytowanej z obrazu Caravaggia postaci świętej. Umiejętne łączenie przez artystę publicystycznej dosadności z wartościami uniwersalnymi stanowi o ponadczasowych zaletach jego sztuki.


Joanna Boniecka



ekspozycja: Galeria Sztuki Polskiej XX wieku,
Gmach Główny, al. 3 Maja 1


klucz: Ex-Presja >>>

© 2010 Muzeum Narodowe w Krakowie
design & concept: creator.pl
>