Jan Raszka (1871-1945)
Czwórka (Czwórka w marszu, Czyn Legionów), [1917-1919]
Dar artysty, przed 1945
imnk
miniaturka

technika / materiał: gips patynowany

wymiary: 77,5x86x64

oznaczenie autorskie: nie sygnowane

opis: W latach I wojny światowej Jan Raszka niemal całą swą twórczość poświęcił Legionom Polskim, ochotniczej formacji wojskowej utworzonej u boku armii austro-węgierskiej. Wykonał dziesiątki plakiet z podobiznami legionowych oficerów, a także medale i plakiety z przedstawieniami symbolicznymi i alegorycznymi odnoszącymi się do wydarzeń związanych z walką Polaków o odzyskanie niepodległości. Zaprojektował również dynamiczną rzeźbę poświęconą szarży szwadronu 2 pułku ułanów pod Rokitną (13 czerwca 1915). W 1917 roku artysta, jak pisał w swym Pamiętniku, stworzył koncepcję Czwórki, która miała upamiętniać walki legionowej piechoty. Zrodziła się ona zarówno z jego obserwacji żołnierzy podczas pobytu na wołyńskim froncie w 1916 roku, jak i z opowieści dowódcy „czwartaków” (4 pułku piechoty Legionów Polskich), płk Bolesława Roji, o tym, jak podczas walk nad Styrem w 1916 roku przypatrywał się swoim maszerującym oddziałom, które brnąc w głębokim piachu, posuwały się mozolnie do przodu. Pierwsze szkice rzeźby powstały zapewne jeszcze w latach wojny, projekt niedługo po 1918 roku. Raszka twierdził, że każda z postaci symbolizowała jedną z dzielnic ojczyzny – Wielkopolskę, Królestwo Polskie, Śląsk i Małopolskę.

W 1938 roku gipsowy model Czwórki ustawiono w Kielcach dla upamiętnienia zajęcia tego miasta przez I Kompanię Kadrową Legionów Polskich w sierpniu 1914 roku. Po wybuchu II wojny Niemcy zburzyli monument. Pomnik zrekonstruowano w 1989 roku. 

Wacława Milewska



ekspozycja: Galeria Sztuki Polskiej XX wieku,
Gmach Główny, al. 3 Maja 1


klucz: A to Polska właśnie >>>

© 2010 Muzeum Narodowe w Krakowie
design & concept: creator.pl
>