Józef Chełmoński (1849–1914)
Żurawie, 1870
Dar Lucjana Abramowicza, 1920
imnk
miniaturka

technika / materiał: olej, płótno

wymiary: 44,2 × 57,8 cm

opis: Pierwsze dzieła Chełmońskiego, stanowiące efekt podróży na Kresy, powstały w okresie warszawskim (1867–1871). Artysta stworzył wówczas dwa nastrojowe nokturny z motywem żurawi, zainspirowane prawdopodobnie lekturą Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. Jednym z nich jest właśnie omawiany obraz, przedstawiający stado żurawi szykujących się wczesnym świtem do odlotu przed nadchodzącą zimą. W mglistej przestrzeni podmokłego krajobrazu podrywają się do lotu ptaki o pełnych gracji sylwetkach. Wyróżnia się wśród nich żuraw ze złamanym skrzydłem. Obdarzone mnogością symbolicznych znaczeń żurawie symbolizują tęsknotę Chełmońskiego za wyjazdem do odległego Monachium – śladem kolegów i przyjaciół. Kameralny charakter obrazu został podkreślony za pomocą subtelnej, zawężonej tonacji barwnej, oscylującej wokół szarości, brązów i czerni złamanych złotaworóżową poświatą nieba, a w partii łąki ożywionej czerwonymi punkcikami kwiatów.
Pulsująca w Żurawiach symbolika dzikiej natury powróciła w dziełach powstałych po powrocie Chełmońskiego z Paryża. Motyw stada tych ptaków pojawił się z kolei – jako swoista klamra spinająca dojrzałą twórczość artysty – w ostatnim, niedokończonym płótnie z roku 1913, zatytułowanym Żurawie o poranku.
Aleksandra Krypczyk


ekspozycja: Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach,
Sukiennice, Rynek Główny 1/3


klucz: Realizm, polski impresjonizm, początki symbolizmu >>>

© 2010 Muzeum Narodowe w Krakowie
design & concept: creator.pl
>